YUMUŞAK DOKU ROMATİZMASI – Fibromiyalji

Yumu?ak Doku Romatizmas? -Fibromiyalji Yumu?ak Doku Romatizmas? -Fibromiyalji ?Her taraf?m a?r?yor? ?Gece yeteri kadar uyumama ra?men sabahlar? hiç uyumam?? gibi kalk?yorum?, ?Yorgunluktan k?r?l?yorum, hiçbir i? yapam?yorum? Bu yak?nmalar yumu?ak doku romatizmas? (fibromiyalji) olan hastalarda en s?k dile getirilen yak?nmalard?r. Fibromiyalji yayg?n kas, iskelet sistemi a?r?s?, yorgunluk, uyku bozuklu?u bulgular? olan kronik, karma??k bir a?r? sendromudur. Fibromiyalji tek ba??na bir hastal?k olabilece?i gibi ba?ka hastal?klara da e?lik edebilir. Nüfusun ortalama %5?inde fibromiyalji görülür, genellikle 20-50 ya?lar? aras?nda rastlan?r. Hastalar?n önemli bir k?sm? kad?nd?r. Hastal???n nedeni: Fibromiyalji hastal???n?n nedeni tam aç?klanamamakla beraber, belirtilere yol açan bozuklu?un merkezi sinir sisteminden kaynakland??? dü?ünülmektedir. Genetik faktörler de önemlidir, aile öyküsü olanlarda fibromiyalji görülme s?kl??? daha fazlad?r. Hastal???n bulgular?: *A?r?: Yayg?n a?r? en s?k yak?nmad?r. Hastalar a?r?lar?n? tan?mlamada ve a?r? yerini tarif etmede zorluk çekerler. Daha çok boyun, s?rt ve bel bölgesinde yayg?n a?r?dan yak?n?rlar. Kol ve bacaklarda da a?r? olabilir. Ellerde a?r? ve ?i?likten yak?nmalar?na kar??n, gerçek bir eklem tutulumu yoktur. *Yorgunluk: Önemli bir yak?nma olup hastan?n günlük ya?am?n? etkileyebilir. Hasta bunu s?kl?kla ?tüm enerjisinin kayboldu?u? ?eklinde ifade eder. Genellikle sabah yataktan yorgun kalkar. *Uyku bozukluklar?: Hasta uykuya dalamad???ndan veya s?k uyand???ndan yak?nabilir. Bazen de uyku süresinin yeterli olmas?na kar??n uyku dinlendirici olmayabilir ya da hasta hiç uyumad??? hissi ile uyan?r. Bu üç ana bulgu d???nda sabah tutuklu?u, konsantrasyon ve bellek bozuklu?u, irritabl barsak (kar?n a?r?s?, ishal,kab?zl?k), irritabl mesane (s?k idrara gitme), çene ekleminde a?r?, ba? a?r?s?, göz ve a??z kurulu?u, el ve ayaklarda uyu?ma, huzursuz bacak sendromu, a??r? terleme gibi hastal??a e?lik edebilen ba?ka belirtiler de mevcuttur, ancak bunlar?n hepsi her olguda gözlenmeyebilir. Etkileyen faktörler: Hastalar yak?nmalar?n?n psikolojik stress, hava de?i?imleri, so?uk veya rutubet ile artt???n? ifade ederler. So?u?a kar?? a??r? bir hassasiyet vard?r. Belli bir pozisyonda uzun süreli çal??ma (özellikle kollar ve omuzlar?n uzun süre sabit durmas? gibi) da yak?nmalar? artt?rabilir. Bilgisayar ve daktilo gibi aletlerle çal??anlarda daha s?kt?r. Uzun süreli oturma, ayakta durma, stress, uzun süreli yaz? yazma, araba kullanma, telefonla konu?ma, so?u?a maruz kalma, e?ilerek çal??ma ve a??r kald?rma, kollar?n gergin pozisyonda çal??ma yüzeyinde bulunmas? gibi çal??ma ko?ullar? fibromiyalji belirtilerini ?iddetlendirebilir. Çal??ma ortam?nda i? arkada?lar? veya amirlerle olan gerginliklerin de hastan?n yak?nmalar?n?n artmas?na yol açt??? gözlenmektedir. Çal??ma ko?ullar? d???nda bo?anma, gebelik, ailede hastal?k olmas?, tek ba??na a??r? sorumluluk yüklenme gibi stress faktörleri de fibromiyaljide belirtileri artt?rabilir. Kad?nlarda regl döneminde de belirtiler artabilir. S?cak du? ve banyo, ?l?k ve kuru hava, tatil, dinlendirici uyku ile belirtiler genellikle hafifler. Tan? yöntemleri: Tan? için hastan?n yak?nmalar?n?n de?erlendirilmesi, a?r? tipi, fizik muayene ve e?lik eden bulgular önem ta??r. Fizik incelemede yayg?n hassasiyet, kasta sicim gibi sertlikler, gergin bandlar, çok say?da hassas nokta ve tetik noktalar?n bulunmas? hastal??? dü?ündüren pozitif bulgulard?r. Tan?da hassa noktalar?n say?s? önemlidir. Fibromiyalji hastal???nda tan? koydurucu özgün bir laboratuar test yoktur. E?lik eden romatizmal bir hastal?k yoksa romatizma testleri de negatiftir. Laboratuar incelemeler daha çok benzer hastal?klardan ay?r?mda önemlidir. Ne yaz?k ki, hastada fibromiyalji tan?s? konana kadar genellikle uzun zaman geçmektedir. Fibromiyalji hastalar? tan? konana kadar bir çok t?bbi inceleme ve teste tabi tutulurlar. Bu da zaman kayb?na ve dolay?s?yla hastan?n tedavisinin gecikmesine yol açabilir. Tedavi: Tedavide her hastal?kta oldu?u gibi hastan?n hastal??? ile ilgili bilgilendirilmesi ve e?itimi çok önemlidir. Bu yak?nmalar ile ba?vuran hastalara bazen ?sinirsel? gibi tan?lar konabilir. Hastaya hastal???n?n ?gerçek? oldu?unu, ancak ?ekil bozucu ya da sakat b?rak?c? bir hastal?k olmad??? anlat?lmal?d?r. Tedavi uzun sürebilir ve bulgularda belirgin düzelme olana kadar hekimin düzenli takibi gerekebilir. Fibromiyalji tedavisinde a?r? kesici ilaçlar, antidepresanlar, kas gev?eticiler ve uyku düzenleyici ilaçlar kullan?lmaktad?r. Uzman hekim taraf?ndan uygulanan tetik nokta enjeksiyonlar? fibromiyaljide oldukça etkilidir. Özellikle hastal???n ?iddetlendi?i dönemlerde postürün düzeltilmesi, tekrarlay?c? stres faktörlerini azaltmak (örn daktilo ile yazma, uzun süre ile oturma/ayakta durma gibi), uykuyu de?erlendirme ve düzenleme önemlidir. Egzersiz hastal?kta en önemli tedavi ve korunma yöntemidir. Özellikle gev?eme egzersizleri, germe egzersizleri, kardiovasküler kondüsyon program?, yürüyü?, yüzme ve bisiklete binme yararl?d?r. Egzersiz tipi ve ?iddeti hekim taraf?ndan hastaya göre ayarlanmal?d?r. Egzersiz, derin ve yüzeyel ?s? ve elektriksel ak?mlardan olu?an fizik tedavi a?r?n?n ve kas gerginliklerinin azalt?lmas?nda çok etkili yöntemlerdir. Kas gerginliklerinin azalt?lmas?nda masaj ve miyofasyal gev?eme ve bas?nç teknikleri olumlu etkiler sa?lar. Hastalara ayr?ca kendilerine ve sa?l?klar?na daha zaman ay?rmalar?, yo?un çal??ma s?ras?nda s?k ara vermeleri, günlük i?lerinin mümkün oldu?u kadar basit ?ekilde yapmalar?n? önerilir. Ne yapmal?y?z? *Spor yap?n *Dengeli beslenin *Bol meyve tüketin *Zeytinya?? tercih edin