BEBEK ÖLÜMLERİNİN DÜŞÜNDÜRDÜĞÜ

Bebek ölümlerinin dü?ündürdü?ü Ceyhun BALCI Ankara?da hizmetyo?un i?levi ile öne ç?km?? bir e?itim hastanesinde ya?anan ?bebek ölümleri? hem kuruma hem de kurumda emek harcayan sa?l?k personeline yönelik sald?r? gerekçesine dönü?türüldü. Oysa, bu üzücü durum bir ?eylerin tart???lmas?na ve düzeltilmesine olanak sa?layacak bir f?rsata dönü?türülebilirdi. Çevre illerden ba?vuru da alan ve Ankara?daki tüm do?umlar?n yar?ya yak?n?n?n gerçekle?ti?i bir hastanede ortaya ç?kan olumsuzluk nedensellik ba?lam?nda irdelense çok daha iyi olmaz m?yd?? Dü?ük do?um a??rl?kl? ve henüz ya?amaya haz?r olmayan bebeklerin dünyaya gelmesi titiz bak?m ve özel ko?ullar? da gerektiren önemli bir sa?l?k sorunu. Özel ko?ullar, titiz bak?m ve yak?n izlem bebek kay?plar?n?n tümü ile önlenmesine yetmese de ?sa?kal?m? oranlar?n?n artt?r?lmas? için olmazsa olmaz gerekliliklerdir. Bunun için bilgili ve deneyimli hekimlerin yan? s?ra, teknolojik donan?m ve bu i?in önemli bir öznesi olan yard?mc? sa?l?k personeli ?artt?r. Bu üç ö?eden birinde ya da birkaç?nda ortaya ç?kabilecek eksiklik bu alandaki zincirin tümü ile kopmas? ve kötü sonuçlar?n kaç?n?lmaz olmas? demek. Oysa, konuya ili?kin sald?r?ya dönü?en tar??malarda yukar?da an?lan üçlemeye ili?kin söylemler yok denecek kadar az. Buna kar??l?k, ba?ka benzer olaylarda oldu?u gibi içi bo?, amaçs?z ve s?rf sorumlu yaratmay? amaçlayan halk dalkavc?l???na yönelik tutum öne ç?k?yor. Ya?anmakta olan bir olumsuzluktan ders al?nabilmesi ve bir daha ya?anmamas? için gerekli deneyimin edinilmesi ancak eksikliklerin görülmesi ve giderilme yollar?n?n ara?t?r?lmas? ile olas?d?r. Türkiye?de iddial? sözlerle ya?ama geçirilen kimi sa?l?k uygulamalar?n?n ba?ta ilaç tüketimi olmak üzere, görüntüleme yöntemleri, t?bbi ve cerrahi giri?im niceliklerinde yol açm?? oldu?u art?? do?al olarak parasal harcamalara da yans?yor. Her ne kadar kimileri bu art??lar? önemsemese de fatura kabarmakta ve bu alan?n finans?ndaki kara delik büyümekte. Teknolojik donan?m ve hekim düzeyindeki bilgi ve deneyim yeterlili?ine kar??l?k özellikle yenido?an alan?nda titiz bak?m ve yak?n izlem için yard?mc? sa?l?k personelinin eksikli?i di?er iki ö?edeki yeterlili?in de sonuca yans?mamas?nda önemli bir etken. Bu noktada as?l tart???lmas? gereken de bu kadar önemli bir gereklili?in nas?l gözard? edilebildi?idir! Ba?ka birçok alanda oldu?u gibi sa?l?kta da bu alana ayr?lan pay?n niceli?i kadar ayr?lan pay?n kullan?m?nda izlenen yol, yap?lan tercihler ve toplumcu sa?l?k anlay???ndaki ödünsüzlük önemli ö?elerdir. Yine bilindi?i gibi, sa?l?k hizmetinin niteli?i ve istenmeyen sonuçlar?n en azda tutulabilmesi için ?imdilerde gözard? edilen ve küçümsenir olan ?insan kayna??? vazgeçilmez etkenlerden biridir. Ankara?daki bebek ölümleri gerekçe edilerek sergilenen ve tart??madan çok sald?rganl?k içeren yakla??mlar sa?l?kl? sonuçlara eri?ilmesine olanak vermedi?i gibi bu alanda irdelenmesi gereken as?l noktalar? da gözden kaç?rmam?za yol aç?yor. Son haftalarda öne ç?kart?lan bebek ölümleri gerekçesiyle ortaya konan kimi k?s?r çat??malar gelecekte de ya?an?r. Dü?ük do?um a??rl?kl? bebek ölümleri sorununu bir yana b?rakarak bir ba?ka istatisti?i an?msayal?m (*). 2005 y?l? say?lar? ile Türkiye?de bebek ölüm oran? binde 29. Bu oran geli?mi? ülkelerde 10?un alt?nda. Oysa, bu noktada bizde yine 2005 y?l? say?lar?yla ki?i ba??na yap?lan sa?l?k harcamas? miktar? 557 USD/y?l?a kar??l?k olarak, bebek ölüm oran? binde 29 ve ortalama ya?am süresi 71.4 y?l iken, ki?i ba??na sa?l?k harcamas? 229 USD/y?l olan Küba?daki ayn? oranlar s?ras?yla binde 7 ve 77.7 y?ld?r. ?statistiklerin de do?rulad??? gibi ayr?lan ve harcanan paraya ak?l kat?lmad??? sürece soruna çözüm üretilmesinden uzak kal?nmakta. Güncel konu ?bebek ölümleri? de nedensellik ba?lam?nda irdelenmeli ve ele al?nmal?. (*)?Sa?l?k Harcamalar? Neden Daha Yüksektir??, Recep AKDUR, Bilim ve Ütopya Dergisi, A?ustos 2008. –