DARENDE KÜLTÜR DERNEĞİ
DARENDELİLER VE MUSTAFA NECATİBEY
***
Dr. Sadık ÖZEN
Derneğimiz 1949 yılında Ankara’da kurulan Türkiye’deki ilk kültür derneğidir. Kuruluşundan bu yana çalışmaları başarıyla yürütülmektedir. Darende tarihi itibariyle büyük bir kültürel zenginliğe doğası açısından da ülkemizin en güzel doğasına sahip yerleşim yerlerinden birdir. Bu tarihi mirasa ve doğaya sahip Darendeliler, varlıklarının bilincinde olarak bu değerlerini korumayı bilmişlerdir.
Türkiye’nin dört bir yanına yayılmış ve yerleşmiş olan Darendeliler, gittikleri her yerin halkı ile büyük bir uyum sağlamış, takdirlerini kazanmış, çalışkanlıkları, kişilikleri ve bunlara bağlı davranışlarıyla en alt katmanda başlattıkları çalışmalarını en üst zirvelere taşıyabilmişlerdir.
Bugün Türkiye’nin sanayi ve ticari merkezlerinde çeşitli iş kollarında kenti büyük iş adamları arasına girmiş, fabrikalar kurmuş, holding sahibi olmuş, kent ekonomisine büyük katkı sağlayan hemşehrilerimiz bulunmaktadır.
Bunlar yanında yüksek öğrenimin her kademesinde görev alan Dekan ve Rektör düzeyinde akademisyenlerimiz ve öğretim görevlilerimiz bulunmaktadır. Devlet Yönetim kademelerinde Bakanlık yapan hemşehrilerimiz olmuştur. Müsteşar, Genel Müdürlük ve Daire Başkanlıkları yapanların sayıları ise oldukça yüksektir. Darendeliler arasında öğretim ve eğitim alanlarında ise rekor denilecek bir düzeye gelinmiştir. Kültürel alanda Türkiye’nin Milli Kütüphane düzeyindeki üçüncü kütüphanesi “Sadrazam Mehmet Paşa Kütüphanesi” Darende’dedir. Ayrıca Darende’de çok sayıda özel veya kurumsal kütüphaneler bulunmaktadır.
Darendeliler arasında; geçen tarihi süreçte Osmanlı döneminden başlayarak büyük devlet adamları, Paşalar ve Sadrazamlar yetişmiştir. Bunlar arasında Ankara, Diyarbakır ve Mısır Valiliği yapanlar olmuştur. Darende’de “Tohma Suyu” üzerinde kurulan “Nadir Köprüsü” nün açılışında aynı anda 36 Darendeli Paşa bir araya gelmiş ve bu nedenle köprüye Nadir ismi verilmiştir.
Bu başarı grafiği Cumhuriyet Dönemi’nde de sürdürülmüştür. Balkan Savaşı, Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşımız sırasında Darendeliler büyük vatanseverlik ve kahramanlıklar sergileyerek Şehit ve Gazi olmuşlardır. Türkiye’de ilk kurulan Müdaaa-i Hukuk Dernekleri’nden biri Darende’de kurulmuştur. Sivas Kongresi sırasında Darendeliler Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın etrafında toplanmışlar, kongreye karılan delegelerin iaşe ve ibatelerinin sağlanması yanında kongrenin güvenliğinin sağlanmasında da katkıda bulunmuşlardır.
İzmir’in Yunanlılar, İstanbul’un İngilizler ve Antalya’nın İtalyanlar tarafından işgali haber alınır alınmaz Darende’se 5 000 kişinin katıldığı iki büyük miting yapılmış ve İşgal Kuvvetleri Komutanlıkları’na işgalleri kınayan son derecede ağır telgraflar çekilmiştir. Darendeli Mustafa Necati Bey, İzmir’in işgali üzerine halkı Maşatlık mevkiinde toplamış, yaptığı konuşmayla halkın işgale karşı ilk direnişini başlatmıştır. Sonra da Manisa’ya geçerek Darendeli Bulgurcu Mehmet Efe’nin çetesine katılmış ve bir Kuvayı Milliyeci olarak düşmanla savaşmıştır. Antalya’nın Kaş İlçesi’nde Kaymakam olan Darendeli Mustafa Nuri Bey de kurduğu çeteyle Antalya’da İtalyanlar’a karşı ilk direnişi başlatmıştır. 200 silahlı ve atlısıyla Sivas Kongresi’ni koruma altına alan “Yeniceli Mehmet Ağa” bu gücüyle Maraş’ın düşmandan kovulmasında en etkin olan kişi olup bu savaşta oğlunu şehit vermiştir.
Yapılan bu açıklamalarla Darendeliler’in nasıl bir kimliğe sahip oldukları anlatılmaya çalışılmıştır. Darendeiller; Dini inançları ve Milli duygularını aynı düzeyde ve dengede tutan insanlardır. Bunda hem tarihi kültürlerinin hem de Darendeli din büyüklerinin büyük payları vardır. Hiçbir zaman bölücü, ayrılıkçı, kışkırtıcı ve bozguncu akımlara kendilerini alet etmemişlerdir. Her zaman devletlerinin yanında ve dini inançlarının koruyucusu olmuşlardır. Tarih boyunca gerek Darende’nin içinde gerekse yerleştikleri yerlerde tüm ayrılıkçı akımların tamamen dışında kalmışlar, bu durumlar karşısı her zaman onur ve vakarla hareket etmesini bilmişlerdir. Ülkemizin kültürel mozayığının zenginliğini teşkil eden etnik köken ve inanç farklılıkları konusunda Darende ve Darendeliler tüm ülkemize örnek gösterilecek bir düzeydedir. Darende’de asayiş o kadar ileri bir düzeyde bulunuyor ki; yatacak mahkum olmadığından Darende Cezaevi kapatılmıştır.
Ancak, şu günlerde Darendeliler, tarihleri boyunca yaşamadıkları çok büyük bir olumsuzlukla karşı karşıya getirildiler. Cumhuriyetimizin en büyük kurucuları arasında önemli yeri olan, Mustafa Kemal Atatürk’ün en yakın dostlarından Cumhuriyetçi, Milliyetçi, ve Devrimci nitelikleriyle ülkemize çok büyük hizmetlerde bulunmuş olan ve ecdadının kurduğu Vakfın gayrımenkulü üzerinde; adına açılmış “MUSTAFA NECATİ KÜLTÜR EVİ”, ne yazık ki, Cumhuriyet ve Atatürk karşıtı bir zatın adına açılacak bir müzeye dönüştürülmek isteniyor..
Ülkemizin her yerinde yaşayan, her kademedeki Darendeliler, Darendeli Dernekler ve diğer kuruluşlar sahip oldukları vakarlı duruşlarıyla bu haksız girişimin sona erdirilmesini sabırla bekliyorlar. Devletimizin tüm ilgili bireylerini, ülkemizde büyük huzursuzluklara neden olabilecek bu eylemi durdurmaya davet ediyorum.
Saygılarımla…
31 Haziran 2020